Style liczenia początku roku czyli meandry chronologii
Na całym świecie Nowy Rok obchodzony jest pierwszego stycznia. Jednak nie zawsze tak było. Sposoby liczenia początku roku zwane są stylami. Oto najważniejsze i najbardziej popularne z nich:
1) Styl Obrzezania zwany współczesnym – rok liczymy od 1 stycznia.
Ten sposób liczenia początku roku wprowadził Juliusz Cezar w I wieku p.n.e. podczas reformy kalendarza. Potem ten styl przejęło chrześcijaństwo głównie co celów prawnych i rozliczeniowych (wraz z przejęciem prawa rzymskiego). Jednak dopiero od XVI wieku zaczął być powszechnie stosowany wraz z wprowadzeniem kalendarza gregoriańskiego (od 1582 roku). W niektórych krajach przyjął się bardzo późno, na przykład w Rosji w 1700 roku, a w Anglii dopiero w 1753.
2) Styl marcowy zwany weneckim – rok liczymy od 1 marca.
Styl marcowy był bardzo popularny w starożytnym Rzymie w czasach republiki, jak również we Francji za czasów Pepina Małego w VIII wieku. Najdłużej by stosowany w Republice Weneckiej, bo aż do 1797 roku. Ten styl był również używany na Rusi do końca XV wieku w dwóch odmianach: podstawowy, w której rok zaczynał się dwa miesiące później od współczesnego oraz ultramarcowy, który zaczynał się 10 miesięcy wcześniej od naszego. Styl ultramarcowy był używany od XIII do XIV wieku.
3) Styl Zwiastowania – rok liczymy od 25 marca.
Według stylu zwiastowania rok zaczyna się 25 marca, w dniu zwiastowania najświętszej Marii Panny. Stosowany był w dwóch odmianach:
- odmiana florencka: rok zaczyna się o 2 miesiące i 24 dni później od współczesnego, stosowany we Florencji i podległych jej miastach do końcu 1749 roku. Od 2000 roku władze Florencji organizują 25 marca capodanno fiorentino czyli oficjalne tradycyjne obchody nowego roku, aby upamiętnić ten zwyczaj. Styl florencki był również rozpowszechniony w Anglii, gdzie stosowano go od XIII wieku do 1753 roku.
- odmiana pizańska: rok zaczyna się wcześniej od naszego rok o 9 miesięcy i 7 dni. Styl pizański był stosowany w Pizie i okolicznych miastach, ale niektóre państwa też czasowo wprowadziły go jako główną rachubę roku.
4) Styl wielkanocny zwany francuskim – ruchomy początek roku.
Styl wielkanocny jak sama nazwa wskazuje wyznaczał początek roku od pierwszego dnia Wielkanocy, czyli między 22 marca i 25 kwietnia. To bardzo skomplikowany system, ponieważ lata liczone według tego stylu nie były więc równej długości (od 330 do 400 dni). Jeśli w danym roku powtórzyły się te same dni, oznaczano je jako ante Pascham lub post Pascham. Styl był używany we Francji i na terenie późniejszych Niderlandów od IX do połowy XVI wieku.
5) Styl bizantyjski zwany greckim – rok liczymy od 1 września.
Styl bizantyjski odmierzał rok od 1 września czyli o cztery miesiące wcześniej od współczesnego. Był używany w średniowieczu w Bizancjum i w południowych Włoszech, a także w Rosji w latach 1492 – 1700, choć są dokumenty świadczące o tym, że był stosowany na Rusi już od XII wieku.
6) Styl Narodzenia Pańskiego – rok liczymy od 25 grudnia.
Styl Narodzenia Pańskiego był najbardziej rozpowszechniony w średniowieczu i zaczynał rok od 25 grudnia czyli siedem dni wcześniej niż współczesny. Był stosowany przez kurię papieską, Niemcy, Szwecję, Polskę, Czechy i Anglię (do XIII wieku).
W Polsce w średniowieczu używano głównie stylów Obrzezania i Narodzenia Pańskiego . Pierwszy w dokumentach prawnych i w kancelarii królewskiego, drugi w kronikach i rocznikach oraz w dokumentach kościelnych i miejskich. Gdzieniegdzie w XII wieku stosowano trzeci styl – Zwiastowania wedle rachuby pizańskiej (ale historycy nie mają stuprocentowej pewności). Dopiero w XVI wieku, po wprowadzeniu kalendarza gregoriańskiego, styl Obrzezania upowszechnia się jako jedyny obowiązujący.
Więcej na ten temat, wraz z bibliografią, przedstawię w osobnym artykule, o czym już niedługo poinformuję na blogu.
Szczęśliwego Nowego Roku!
Tagi: astrologia, horoskop, Izabela Podlaska, chronologia, style liczenia początku roku
